„Stara” szkoła i „nowa” reforma edukacji
Inspiracją do napisania tego artykułu, była kolejna reforma edukacji i prośba mojego wnuka, bym opowiedział jak się uczyłem w szkole, która go niebawem czeka, jeśli reforma pana Czarnka się spełni. Kacperka, co rozumiem, interesuje nie codzienne wkuwanie, ale prawdziwe życie szkoły, jakie były w moich czasach zabawy i różne atrakcje.
Nie było ich wiele, jak na potrzeby młodych, ciekawych życia licealistów. Nasi nauczyciele starali się jak mogli, by w tych siermiężnych czasach stworzyć nam w miarę dobre warunki do nauki i wychowania. Nie było telewizji, nie było komputerów. Raz w miesiącu przyjeżdżało do Sokołowa kino ruchome z filmem najczęściej radzieckim. Jak był to film wojenny, szło wytrzymać, ale przeważnie stolicę rolniczego powiatu uszczęśliwiano tematyką kołchozową. I z tym były problemy natury wychowawczej; jakieś śmiechy, głośne komentarze. Gdy tylko bowiem zgasła żarówka nad projektorem ustawionym pośrodku sali widowiskowej ks. Salezjanów, zaczynały na sali buzować hormony. Chłopaki przesiadali się do sektora żeńskiego, by korzystając z chwilowego zaciemnienia potrzymać swoją sympatię za rączkę, a co bardziej odważni nawet za kolanko. Piski dziewcząt, głośne komentarze zazdrośników, zagłuszały propagandę sielskiego kołchozowego życia w Związku Radzieckim. Z trudem przychodziło nam później streszczanie sukcesów Miczurina i jego genialnego ucznia Łysenki - tego, który opóźnił rozwój radzieckiej genetyki o 20 lat, jak na fali „pierestrojki” podały wiele lat później gazety. Pani prof. Wiśniewolska okazywała jednak duże zrozumienie i tolerancję dla naszej skromnej wiedzy po tych seansach, podobnie jak prof. Wojtkowski, który uczył nas geografii. Obowiązującym wtedy podręcznikiem była „Geografia gospodarcza świata” Iwana Witwera (1953 r.), a w niej wszystko co najlepsze, to oczywiście w Związku Radzieckim. Trzeba było wtedy dużej odwagi, by takie tezy kwestionować w totalnie indoktrynowanej szkole. A ja pamiętam z lekcji geografii w naszym Liceum, że ropa naftowa była i na Półwyspie Arabskim i o zgrozo w Teksasie oraz w Wenezueli, oczywiście i w Związku Radzieckim.
Zimnowojenne lata pięćdziesiąte: atrakcją były wówczas niedzielne wyjazdy aktywu szkolnego na wieś. Polegało to na udziale młodzieży w grupach agitatorów mających przekonać opornych rolników do zakładania kołchozów, na gruncie polskim tzw. spółdzielni produkcyjnych. Innym razem była to pomoc w przeprowadzaniu remanentów w sklepach „Samopomocy Chłopskiej”, szczególnie przy zmianach cen. Dostałem wtedy dobrą, bo praktyczną lekcję ekonomii. Na wiejskim zebraniu w Wyrozębach, rolnik domagał się odpowiedzi na proste pytanie. Dlaczego tanieją statki i lokomotywy a drożeją brony i lemiesze? Żaden z agitatorów nie potrafił tego wytłumaczyć. Jakby na to nie patrzeć były to dobre lekcje „wychowania obywatelskiego”, z elementami ekonomii socjalistycznej, które do dziś pamiętamy. Wspominaliśmy te czasy z Heńkiem Puchalskim w jego rodzinnych Białobrzegach nad Bugiem. Heniek zanim przeszedł na emeryturę chronił życie i mienie mieszkańców Białostocczyzny, pracując na kierowniczych stanowiskach w Zawodowej Straży Pożarnej. To zdarzenie z wiejskiego zebrania w Wyrozębach, każdy z nas pamiętał inaczej, ale jedno wrażenie było wspólne i zakiełkowało nieufnością do władzy w głowach młodych ZMP-owców. Ja na przykład, już mniej żarliwie przekonywałem swojego dziadka do podpisania listy kandydatów do rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej, mającej powstać w Bachorzy. Ze wszystkich moich argumentów o wyższości kolektywnego gospodarowania nad indywidualnym, dziadek Paweł robił sieczkę, jeśli mam zostać przy rolniczej terminologii. A ja dostałem właśnie bojowe zadanie przekonać dziadka - nonkonformistę do podpisania listy założycieli Spółdzielni w Bachorzy. Wtedy niewiele wiedziałem o zasługach dla Ojczyzny właścicieli majątku w Bachorzy - Zalewskich, który miał być przekazany nowotworzonemu kołchozowi. A dwór Zalewskich był ostoją działalności konspiracyjnej w czasie okupacji. Dziedzic Zalewski kierował powiatowymi strukturami „Uprawy” - organizacji ziemiańskiej wspierającej materialnie i wywiadowczo walczących z Niemcami partyzantów Armii Krajowej. Za tą konspiracyjną działalność, jego czternastoletnią córkę zamordowali hitlerowcy w Treblince. Ma tam skromny betonowy krzyż ze zdjęciem na zbiorowej mogile w polskiej części Muzeum Walki i Męczeństwa. Starsza córka Irena Oleksiak, żona „Wichury” Henryka Oleksiaka, zdążyła jeszcze napisać i wydać książkę - pamiętnik o losach panienki z dworu i romantycznym partyzancie, który w nocy zakradał się na koniu do jej okna z bukietem polnych kwiatów. Książka jest w naszej bibliotece i warto ją przeczytać. Ale wracając do dziadka i mojej misji - dziadek za nic nie dał się przekonać do Spółdzielni. Jeszcze przed wojną, w latach dwudziestych, po latach tułaczki i pracy w Ameryce, wrócił do Polski i kupił kilkanaście hektarów gruntu, wraz ze starą karczmą na Bachorzy. Zbudował oborę i chlewnię z niespotykaną w tamtych czasach betonową podsadzką i kanałami odprowadzającymi gnojowicę. Doskonałym gospodarowaniem i stosowaniem nowych metod w rolnictwie zdobył szacunek sąsiadów. Dlatego mieszkańcy Bachorzy opędzając się od natarczywych agitatorów wymyślili sobie bezpieczną i wygodną wymówkę: czekali na podpis mojego dziadka, bo: Paweł, człek światowy, to wie co jest dobre dla rolnika, jak on podpisze to cała wieś pójdzie za nim - przekonywali natrętnych działaczy. Dziadek jednak nie podpisał i dostał sześć miesięcy aresztu za… brak świadomości ideologicznej. Nosiłem mu później zupy z kiełbasą do aresztu na ulicy Kilińskiego, a on pytał czy mnie nie spotkały mnie żadne przykrości z jego winy - takiego miałem dziadka.
Warunki, w jakich uprawialiśmy sport wówczas, różnią się znacznie
od obecnych. My mieliśmy salę gimnastyczną adoptowaną z dwóch izb klasowych na
pierwszym piętrze, naprzeciw pokoju nauczycielskiego i gabinetu dyrektora
szkoły. Takie sąsiedztwo wykluczało zbytnie szaleństwa. Boisko szkolne
urządzaliśmy latami po lekcjach. Zdzisiek Żałobka, późniejszy wojewoda
siedlecki, wozem konnym swojego ojca zwoził ziemię na wyrównanie boiska.
Żerdzie na bramkę, dał nam sąsiadujący ze szkołą leśniczy pan Bąkowski. W
późniejszym okresie, gdy już oddano do użytku stadion miejski przy ulicy
Lipowej, sport szkolny w znacznej mierze przeniósł się tam właśnie. I jeszcze
słów kilka o naszych starszych kolegach Byli dla nas wzorem w sportowym
zaangażowaniu, o których się mówiło i o których kontakty zabiegało. Byli to:
Tadeusz Saczuk, Tolek Bielecki, Kostek Wyszyński, Heniek i Witek Domańscy,
Zygmunt Kamiński, Heniek Gumaniuk i Tadek Ostachowicz. Zabiegaliśmy o ich
towarzystwo, o możliwość odniesienia po meczu do ich domów butów piłkarskich.
Sam czyniłem to z dumą niosąc je przez całe miasto, nie zawsze najkrótszą drogą
do domostwa moich idoli a później czynili to także nasi młodsi koledzy.
Przywilej odnoszenia moich „korków” miał Kuba Pietrzykowski, dziś wzięty fotograf
chicagowskich VIP - ów. Takie były ówczesne obyczaje i jak sądzę warto
przywoływać je chociaż we wspomnieniach, co też uczyniłem za namową moich
młodszych koleżanek i kolegów z naszej jedenastolatki.
Wacław Kruszewski
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz